Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marek Stojanowski (spr.) Sędziowie sędzia NSA Jerzy Siegień sędzia NSA Marian Wolanin po rozpoznaniu w dniu 20 września 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. o wyłączenie sędziego NSA Karola Kiczki od orzekania w sprawie ze skargi kasacyjnej A.K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 15 czerwca 2021 r. sygn. akt II SA/Lu 169/21 oddalającego skargę A.K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. z dnia 18 grudnia 2020 r., nr SKO.41/3575/OS/2020 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego postanawia: oddalić wniosek.
Pismem z 4 lipca 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. (dalej zwane "Kolegium") wystąpiło z wnioskiem o wyłączenie sędziego NSA Karola Kiczki od orzekania w niniejszej sprawie. Jako powód złożenia wniosku wskazano wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r. 43447/19 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r. sygn. akt I KZP 2/22.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Podstawowym celem instytucji wyłączenia sędziego zarówno z mocy prawa (art. 18 § 1 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej p.p.s.a.), jak i na wniosek strony (art. 19 p.p.s.a.) jest przede wszystkim zapewnienie bezstronności sędziego i eliminacja wpływu, jaki może wywierać występowanie pewnej kategorii powiązań (osobistych, ekonomicznych, służbowych itp.) na orzekanie w postępowaniu sądowym (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2005 r., sygn. akt SK 53/04, OTK-A z 2005 r., nr 11, poz. 134). Wskazane wyżej przepisy różnicują zasady wyłączenia sędziego w zależności od charakteru przesłanek, które mają stanowić podstawę tego wyłączenia. Sędzia z mocy samej ustawy wyłączony jest w sprawach, w których wystąpią przesłanki wyliczone enumeratywnie w art. 18 p.p.s.a. Katalog tych przesłanek jest zamknięty i nie może być interpretowany rozszerzająco, co związane jest z doniosłością skutków prawnych orzekania przez sędziego wyłączonego z mocy ustawy. Skutkiem takim jest bowiem nieważność postępowania sądowoadministracyjnego (por. wyroki NSA z 27 sierpnia 2019 r. sygn. akt I OSK 2560/17 i z 27 sierpnia 2019 r. sygn. akt I OSK 2627/17). Natomiast na podstawie art. 19 p.p.s.a. sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym podziela dotychczasowe stanowisko sądów administracyjnych, z którego wynika, że powyższy przepis odnosi się do sytuacji, w której konkretne okoliczności danego postępowania przemawiają za uznaniem, że w rozpatrywanej sprawie możliwe jest zagrożenie bezstronności i obiektywizmu orzekania. O wyłączeniu sędziego nie może decydować subiektywne przekonanie strony o jego stronniczości i niesprawiedliwości, zaś wniosek o wyłączenie na podstawie przepisu art. 19 p.p.s.a. powinien odwoływać się do zobiektywizowanych przesłanek, tak aby wątpliwość co do bezstronności sędziego mogła zostać uznana za mającą realne podstawy. Nie wystarcza do zastosowania wskazanego przepisu występowanie u strony podejrzenia, co do braku bezstronności sędziego, czy subiektywne przekonanie strony, co do negatywnego nastawienia sędziego do strony (por. wyrok NSA z 11 stycznia 2018 r. sygn. akt II OSK 538/17, postanowienia NSA: z 15 marca 2016 r. sygn. akt I OZ 203/16 oraz z 28 stycznia 2015 r. sygn. akt II OZ 40/15). Konieczność odniesienia względnych przesłanek wyłączenia sędziego do okoliczności danej sprawy sądowoadministracyjnej podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 27 stycznia 2020 r. sygn. akt I OSK 1917/18, wskazując, iż wątpliwości co do bezstronności sędziego, w rozumieniu art. 19 p.p.s.a., muszą być każdorazowo odnoszone do konkretnego sędziego w konkretnej sprawie, natomiast inne podstawy wyłączenia sędziego z mocy prawa enumeratywnie wymienia art. 18 p.p.s.a.