Naczelny Sąd Administracyjny Izba Finansowa w składzie: Sędzia NSA Adam Bącal po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2004 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2004 r. sygn. akt III SA 1945/03 odmawiającego zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi [...] na decyzję Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia [...] czerwca 2003 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia oddalić zażalenie
Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił [...] zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie z jego skargi na decyzję Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej dotyczącą podatku od towarów i usług.
W motywach postanowienia stwierdzono, że strona w oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wskazała, że nie posiada majątku przynoszącego dochodu, otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1000 zł pozostając w rozdzielności majątkowej z żoną. W dodatkowym oświadczeniu [...] poinformował, że do majątku rodziny mieszkającej z nim wchodzi nieruchomość o wartości 580.000 zł obciążona hipoteką zabezpieczającą kredyt w wysokości 530.000 zł oraz samochód osobowy o wartości 70.000 zł będący przedmiotem zastawu.
Z kolei z dokumentów przekazanych przez organy podatkowe wynika, że w zeznaniu podatkowym PIT-36 za 2000 r. [...] wykazał dochód w kwocie 4.883,90 zł, stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej w kwocie 43.729,61 zł, w zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2001 r. wykazał dochód w wysokości 75.550,10 zł, a za 2002 r. dochód w wysokości 30.221,50 zł.
W ocenie Sądu prowadząc działalność gospodarczą w znacznych rozmiarach powinien zarezerwować określone środki na prowadzenie procesu sądowego przewidując możliwość realizacji swoich spraw przed Sądem.
W uzasadnieniu dodatkowo stwierdzono, że strona nie przedstawiła pełnego oświadczenia o sytuacji finansowej zamieszkującej z nim rodziny (współmałżonka).
W zażaleniu na powyższe postanowienie [...] wniósł o jego zmianę i o zwolnienie go od konieczności uiszczenia wpisu sądowego zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu, iż z uwagi na stan majątkowy jest on w stanie ponieść koszty wpisu bez uszczerbku w utrzymaniu.
Zdaniem strony Sąd nie mógł żądać informacji o stanie materialnym współmałżonki, z którą w 1999 r. zawarto intercyzę i której stan materialny nie jest stronie znany.
Nie można też uznać argumentu, że strona zobowiązana była zgromadzić (zarezerwować) zasoby finansowe na pokrycie ewentualnych sporów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, jakie miały by się toczyć w przyszłości. Pogląd taki opiera się bowiem na niedopuszczalnym założeniu, że strona powinna liczyć się z ewentualnością kontroli podatkowej lub skarbowej i z ewentualnością wydania negatywnych decyzji podatkowych.
Naczelny Sąd Administracyjny zaważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd, że przewidziana w art. 113 § 1 Kpc instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa (ogółu obywateli) dla osób, które ze względu na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Orzecznictwo sądowe wskazuje też, że przejściowe trudności materialne nie wyczerpują przesłanek z art. 113 § 1 albowiem wytaczając powództwo (skargę do sądu administracyjnego) strona powinna się liczyć z kosztami z tym związanymi i gromadzić potrzebne środki z dochodzeń uzyskanych w dłuższym czasie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1992 r. I ACz 393/92).
Trafnie zatem przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, że [...] będąc podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą i to w znacznych rozmiarach powinien zarezerwować określone środki na prowadzenie spraw związanych z tą działalnością.
Mając to na uwadze, na podstawie art. 160 i art. 197 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) orzeczono, jak w sentencji.