a) przepisy par. 2 pkt 1 i 3 w związku z par. 2 ust. 2 zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 31 marca 1990 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych i na pośrednictwie w kupnie i sprzedaży tych wartości oraz maksymalnej wysokości marż pobieranych przy wykonywaniu tych czynności /M.P. nr 15 poz. 119/ są niezgodne z art. 6 Konstytucji RP, art. 1 i art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./ oraz art. 10 ust. 1 i art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1989 r. - Prawo dewizowe /Dz.U. nr 6 poz. 33; zm. Dz.U. 1989 nr 74 poz. 441/; natomiast wymienione przepisy zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego nie są niezgodne z art. 67 ust. 2 i art. 81 ust. 2 Konstytucji RP; b) przepis par. 8 powołanego wyżej zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego w części dotyczącej innych wartości dewizowych niż waluty obce jest niezgodny z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1989 r. - Prawo dewizowe /Dz.U. nr 6 poz. 33; zm. Dz.U. 1989 nr 74 poz. 441/, nie pozostaje natomiast w niezgodności z art. 21 ust. 2 tej ustawy; c) ustala trzymiesięczny termin, licząc od dnia doręczenia niniejszego orzeczenia, w którym powinny zostać usunięte niezgodności zakwestionowanych w pkt a) i b) przepisów zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego; w wypadku nieusunięcia tych niezgodności przepisy te tracą moc z upływem powyższego terminu w zakresie ustalonym w niniejszym orzeczeniu.
Trybunał Konstytucyjny, orzekając w zakresie objętym pierwszym punktem sentencji /"a"/, wyszedł od brzmienia art. 6 Konstytucji RP. Przepis ten stanowi bowiem punkt odniesienia dla wszelkiej działalności gospodarczej, która może być ograniczona jedynie w ustawie. Działalność gospodarcza, której dotyczy sprawa rozpatrywana przez TK, objęta jest regulacjami dwóch ustaw: ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej oraz ustawy z dnia 15 lutego 1989 r. - Prawo dewizowe. W obydwu tych ustawach nie ma mowy o ograniczeniach podmiotowych, wprowadzonych zaskarżonym przez RPO zarządzeniem Prezesa NBP z dnia 31 marca 1990 r. Prezes NBP wprowadził tym zarządzeniem m.in. wymóg niekaralności za przestępstwo skarbowe, przeciwko mieniu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wymóg wykazania się kwalifikacjami /fachowym przygotowaniem/ przez osoby ubiegające się o zezwolenie, a także przez tych, którzy bezpośrednio będą się zajmować kupnem i sprzedażą lub pośrednictwem w kupnie i sprzedaży wartości dewizowych. W związku z powyższym należało najpierw rozstrzygnąć kwestię, czy Prezes NBP miał delegację ustawową do wprowadzenia powyższych ograniczeń podmiotowych.
Art. 10 ust. 1 i art. 13 ust. 3 w związku z art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1989 r. - Prawo dewizowe, na podstawie których Prezes NBP wydał zaskarżone zarządzenie, nie zawierają delegacji upoważniających do wprowadzenia ograniczeń podmiotowych, o których mowa w cytowanym zarządzeniu. Pozostawiając na razie na uboczu powołany art. 13 ust. 3 /dotyczy drugiego punktu sentencji orzeczenia/, należy stwierdzić, zarówno warunki, o których mowa w art. 10 ust. 1 jak i zasady wymienione w art. 21 ust. 2 prawa dewizowego nie mogą być podstawą wprowadzenia przez Prezesa NBP ograniczeń podmiotowych. Nie wynika to bowiem expressis verbis z przytoczonych przepisów, a upoważnienie takie nie może opierać się ani na domniemaniu, ani też na wykładni celowościowej. Brak wyraźnego stanowiska ustawodawcy powinien być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji prawotwórczych. Taki pogląd ukształtował się już w orzecznictwie TK /np. U 5/86 OTK 1987 poz. 1/.
Ponadto w rozpatrywanej sprawie stanowisko TK zostaje dodatkowo wzmocnione przez wykładnię systemową. Otóż konkretyzacją konstytucyjnej zasady swobody działalności gospodarczej są przepisy ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej - pomimo że wyprzedza ona zmiany Konstytucji wprowadzając owe zasady /art. 6 Konstytucji RP/. Art. 1 tej ustawy stanowi, że podejmowanie i wprowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Ograniczenia tej swobody, o których stanowi zdanie drugie art. 6 Konstytucji, nie mogą być dowolne.