Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie po ponownym rozpatrzeniu sprawy (...) orzeka: 1. Przepis par. 30 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami /Dz.U. nr 47 poz. 239/ w brzmieniu ustalonym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1986 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami /Dz.U. nr 3 poz. 17/ jest niezgodny z art. 67 ust. 2 Konstytucji PRL oraz z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 22 poz. 99/; 2. Przepis par. 31 wyżej powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w części dotyczącej opłat z tytułu kosztów eksploatacji oraz remontów bieżących i kapitalnych jest niezgodny z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 22 poz. 99/; 3. Ustala trzymiesięczny termin, licząc od dnia doręczenia niniejszego orzeczenia, w którym powinna zostać usunięta niezgodność wymienionych wyżej /pkt 1 i 2/ przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. z art. 67 ust. 2 Konstytucji PRL oraz z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości; w przypadku nieusunięcia tych niezgodności wymienione wyżej przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. tracą moc z upływem tego terminu w zakresie ustalonym w niniejszym orzeczeniu.
Przepis art. 67 ust. 2 Konstytucji PRL, ze względu na jego nader ogólne ujęcie w porównaniu z innymi przepisami ustawy zasadniczej, wyrażającymi konstytucyjną zasadę równości praw /art. 19 ust. 3, art. 68, art. 78, art. 81, art. 95 i 96/, nie wyczerpuje treści tej zasady. Nie określa bowiem wszystkich cech, z powodu istnienia których nie wolno obywateli różnicować pod względem prawnym, a jedynie podstawowe, ze względu na które nie wolno w ogóle różnicować praw obywateli lub wolno je różnicować, jednak pod warunkiem, że nie będzie to sprzeczne z podstawowymi kryteriami określonymi w tym przepisie ani ze społeczno-klasowym charakterem ustroju PRL, określonym w szczególności w art. 1 i art. 4-5 Konstytucji. Wykładnia konstytucyjnej zasady równości praw wymaga uwzględnienia także ściśle z nią związanej zasady współzależności praw i obowiązków obywatelskich. Wyraża się ona m.in. w stosunku polegającym na równym rozłożeniu praw i obowiązków na obywateli, którzy znajdują się w podobnej sytuacji faktycznej. Z treści wynika, że jeżeli przepisy prawne w określonej sytuacji różnicują obowiązki obywateli, jak to uczyniono w odniesieniu do najemców i właścicieli lokali, nie różnicując ponoszonych przez nich kosztów eksploatacji i remontów tych lokali, stanowi to naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.
Sfera objęta w akcie ustawodawczym przepisami dyspozytywnymi nie jest prawnie neutralna, nie jest dziedziną wolną, dostępną dla jakiejkolwiek działalności prawotwórczej, innej niż umowa stron. Dyspozytywny charakter normy art. 207 Kc nie oznacza w szczególności, że organ administracji państwowej może bez upoważnienia ustawy w sposób nieskrępowany regulować dziedziną objętą dyspozytywnym unormowaniem ustawy.
Niewypowiedzenie się ustawodawcy w zakresie uprawnień do wydania aktu wykonawczego powinno być interpretowane jako nieudzielenie kompetencji normodawczych.
Przy badaniu konstytucyjności i legalności rozporządzenia należy mieć na uwadze, czy:
a) rozporządzenie zostało wydane na podstawie wyraźnego, to jest nie opartego tylko na domniemaniu, szczegółowego upoważnienia ustawy,
b) rozporządzenie - co do przedmiotu i treści normowanych stosunków - mieści się w granicach udzielonego przez ustawodawcę upoważnienia do wydania tego aktu,
c) rozporządzenie nie pozostaje w sprzeczności z aktem ustawodawczym, na podstawie którego zostało wydane oraz z treścią innych aktów ustawodawczych, chyba że upoważnienie do wydania rozporządzenia zezwala na ustanowienie w rozporządzeniu przepisów normujących określone zagadnienie od unormowań w dotychczasowych aktach ustawodawczych.
Rozporządzenie nie może więc bez wyraźnego upoważnienia ustawy wkraczać w sferę materii prawnych regulowanych innymi ustawami, nie może także zawartych w nich treści przekształcać, modyfikować, a nawet nie powinno ich powtarzać.
Prawa i obowiązki obywateli mogą być ustalane jedynie w drodze ustawodawczej, a tylko w określonych wypadkach i w określonym przez ustawę zakresie w drodze rozporządzenia. Zasada ta dotyczy także praw i obowiązków w stosunkach cywilnych między obywatelami oraz między obywatelami a państwem w zakresie ustalonym umowami.
Trybunał Konstytucyjny ustalając normatywną treść Konstytucji PRL ma na względzie nie tylko literalne brzmienie jej przepisów, lecz także ich wykładnię przez organy stosujące prawo oraz naukę prawa. Dąży przy tym do ustalenia treści interpretowanych przepisów zgodnie z aksjologią ustroju i systemu prawa w PRL, nakazującą przyznanie obywatelom centralnej pozycji w państwie. Pozycję tę wyznaczają i chronią - Konstytucja PRL i ustawy zwykłe. Takie ukształtowanie pozycji obywateli w państwie stanowi główną cechę socjalistycznej koncepcji stosunków między państwem i obywatelem.
Przepis art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniami nieruchomości nie jest przepisem merytorycznym ustalającym samodzielnie normę zachowania nadającą się do stosowania, lecz jedynie przepisem kompetencyjnym do wydania rozporządzenia, nie jest lex specialis w stosunku do Kodeksu cywilnego, a zatem rozporządzenie mające być wydane na podstawie tego przepisu nie może, ze względu na konstytucyjne cechy rozporządzenia, zmieniać ustawy. Wola ustawodawcy zmiany Kodeksu cywilnego musiałaby jednoznacznie wynikać z treści ustawy.
Zasada uwzględniania w modelu zarządzania współwłasnością nie tylko interesów państwa, ale również interesów właścicieli wykupionych od państwa lokali jest w istocie zgodna z zawartą w art. 18 Konstytucji PRL zasadą ochrony własności obywateli, która według Kodeksu cywilnego obejmuje także własność lokali.