Realizacja zasady sprawiedliwego opodatkowania oznacza legitymizację funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Chodzi tu zwłaszcza o tę część określonej w art. 1 Konstytucji zasady, która mówi o urzeczywistnienia "zasady sprawiedliwości społecznej".
Należy także podzielić stanowisko Wnioskodawcy, że kwestionowane zarządzenie wymieniając rafinerie, pośrednio różnicuje podmioty gospodarcze według formy własności, ponieważ funkcjonujące w Polsce rafinerie ropy naftowej są przedsiębiorstwami państwowymi. Regulacja ta jest refleksem dawnego systemu, w którym przez wiele lat także system podatkowy często kierował się względami nie ekonomicznymi i nastawiony był na szczególną ochronę własności państwowej. Uzasadniony jest także zarzut niezgodności omawianego unormowania z zasadą wolności gospodarczej, wyrażonej w Konstytucji /art. 6/ i ustawie z 1988 r. o działalności gospodarczej. Art. 1 tej ustawy statuuje swobodę przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej.
W zakończeniu tej części uzasadnienia Trybunał Konstytucyjny pragnie podnieść jeszcze jedną kwestię, która choć nie została sformułowana wyraźnie przez Wnioskodawców, to jednak mieści się w zarzucie naruszenia przez zaskarżone zarządzenie art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy, a więc zasady demokratycznego państwa prawa przez to, że zarządzenie naruszyło zasadę wyłączności ustawodawczej.
Na gruncie polskiego prawa, doktryny, praktyki w orzecznictwie TK przyjmuje się zasadę wyłączności ustawy, gdy idzie o regulowanie obowiązków obywateli wobec państwa, w tym w szczególności unormowanie obowiązków podatkowych. Powszechnie uważa się, iż podstawowe elementy konstrukcji prawnej podatku, do których należą podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania i stawki podatkowe, powinny być określone w samej ustawie, a jeżeli ustawodawca uważa za celowe określanie ich w akcie wykonawczym to ustawa powinna dawać bardzo precyzyjne wskazówki co do kierunku tej regulacji w akcie wykonawczym. Stanowisko takie zajął także Trybunał /por. orzeczenie Uw 4/88 - OTK 1988 poz. /. W innym orzeczeniu /U 7/93 - OTK 1994 cz. I. poz. / Trybunał uznał, także że określenie zwolnienia podatkowego nie może być przedmiotem aktu wykonawczego, lecz powinno być przedmiotem regulacji ustawowej. W dyskusji nad projektem ustawy o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym również zwracano uwagę, iż poziom opodatkowania /stawki/ w formie akcyzy, zwłaszcza paliw i olejów napędowych powinien być uregulowany w ustawie, ponieważ wyroby te stanowią istotną pozycję kosztów a ogólne opodatkowanie paliw akcyzą ma zasadnicze znaczenie dla poziomu i ruchu cen wszystkich towarów i usług /por. stenogram z 19 posiedzenia Sejmu z dnia 1 lipca 1992 r., str. 57/.