Ubezpieczenie społeczne, Administracyjne postępowanie
Tezy

1. Przepisy art. 122 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 267; zm. Dz.U. 1984 nr 52 poz. 268 i 270, Dz.U. 1986 nr 1 poz. 1/ oraz art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 29 stycznia 1987 r. o podwyższeniu emerytur i rent w 1987 i 1988 r. /Dz.U. nr 3 poz. 20/ są zgodne z przepisami art. 5 pkt 5 art. 19 ust. 2 i 3, art. 67 ust. 2 oraz art. 70 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; 2. Przepisy art. 29 ust. 2, art. 35 ust. 2, art. 44 ust. 3 oraz art. 74 ust. 1, 3 i 4a powołanej ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin są niezgodne z przepisami art. 5 pkt 5 art. 19 ust. 3 oraz art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; 3. Uchwała nr 27 Rady Ministrów z dnia 4 marca 1985 r. w sprawie podwyższenia niektórych emerytur i rent /M.P. nr 4 poz. 29; zm. M.P. 1985 nr 13 poz. 97/ jest niezgodna z przepisem art. 41 pkt 8 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; 4. Przepis par. 8 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych /Dz.U. nr 2 poz. 14/ jest niezgodny z przepisem art. 74 ust. 5 powołanej ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin; 5. Ustala trzymiesięczny termin, licząc od dnia doręczenia niniejszego orzeczenia, w którym powinny zostać usunięte niezgodności określone w pkt 3 i 4 niniejszego orzeczenia; w wypadku nie usunięcia tych niezgodności przepisy objęte orzeczeniem tracą moc z upływem tego terminu w zakresie ustalonym w pkt 3 i 4 orzeczenia.

Uzasadnienie strona 1/6

Łączny zwrot "na podstawie ustaw i w celu ich wykonania" nie stwarza wyraźnych przesłanek rozgraniczenia sytuacji, kiedy organy rządowe posługiwać się winny formą rozporządzenia, kiedy zaś - odpowiednio - sięgnąć po formę uchwały czy zarządzenia. Zarówno w części traktującej o wymogu podstawy ustawowej, jak i w części wskazującej iż celem rozporządzenia winna być realizacja ustawy, zwrot ten - traktowany koniunktywnie - nie zawiera rozróżnienia warunków prawnych koniecznych do posłużenia się rozporządzeniem, od sytuacji prawnej uzasadniającej wybór formy uchwały.

Zasadą ogólną wynikającą z tych przepisów Konstytucji, które odsyłają do unormowań /wprost lub w sposób dorozumiany/ określonych w drodze ustawy określonych jest (...) że w szczególności normowanie praw i obowiązków obywateli i ich organizacji, zarówno w stosunkach z państwem, jak i w stosunkach między nimi, a także innych samodzielnych podmiotów prawa odbywać się może tylko w drodze ustaw /posiłkowo dekretów z mocą ustaw/ i tylko na podstawie ustaw i w celu ich wykonania w drodze aktów normatywnych organów administracji państwowej /aktów wykonawczych/.

Jeżeli decyzja naczelnego organu administracji państwowej ma być skuteczną erga omnes, to musi być oparta na przepisach o mocy powszechnie obowiązującej,

Z tych przyczyn samoistne uchwały Rady Ministrów wydane bez upoważnienia zawartego w ustawie /lub dekrecie z mocą ustawy/ stanowią wyłącznie tzw. akty prawotwórcze kierownictwa wewnętrznego i (...) mogą wiązać jedynie tych adresatów, którzy są organizacyjnie lub służbowo podporządkowani organowi wydającemu dany akt.

W sferze kierownictwa wewnętrznego formy upoważnień do działań dyrektywnych, zakres ich obowiązywania oraz skuteczność w sferze konsekwencji prawnych są zróżnicowane (...). Nie wystarczy by jednostka organizacyjna aparatu państwowego miała na mocy jakichś przepisów dające się wykorzystać uprawnienia władcze. Uprawnienia te mogą być wykorzystane jedynie "w ramach wyraźnego upoważnienia".

Akty te nie mogą ani zastępować aktów prawnych o mocy powszechnie obowiązującej, ani też modyfikować ich znaczenia i sensu (...).

Dla poznania zjawiska stosowania norm Konstytucji kluczowe znaczenie ma podział na samoistne i niesamoistne stosowanie Konstytucji. W przypadku samoistnego stosowania Konstytucji akt stosowania Konstytucji podjęty zostaje bezpośrednio i tylko na podstawie normy samej Konstytucji to jest bez potrzeby jej rozwinięcia i konkretyzacji w ustawie zwykłej.

Samoistne stosowanie Konstytucji może mieć postać zarówno aktów tworzenia prawa, jak i aktów indywidualnych (...). Forma i zakres stosowania norm Konstytucji przez poszczególne rodzaje organów państwa zależy od charakteru funkcji prawnej organów, zdeterminowanych przez rodzajowo jednorodne normy kompetencyjne przyznane organom.

Rada Ministrów usytuowana została w systemie organów państwowych jako "naczelny wykonawczy i zarządzający organ władzy państwowej", która zgodnie z Konstytucją należy do Sejmu i w ograniczonym zakresie do Rady Państwa.

Strona 1/6