1. Przepis art. 24 ustawy budżetowej na rok 1992 z dnia 5 czerwca 1992 r. /Dz.U. nr 50 poz. 229/ w związku z przepisami z dnia 25 stycznia 1992 r. o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 marca 1992 r. /Dz.U. nr 19 poz. 77/ oraz przepisy art. 15, art. 16 i art. 17 ustawy z dnia 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r. /Dz.U. nr 21 poz. 83; zm. Dz.U. nr 50 poz. 229/ w zakresie odnoszącym się do czasu przed dniem wejścia ich w życie, to jest przed dniem ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, są niezgodne z art. 1 i art. 7 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 12 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426/.
2. Wymienione przepisy powołanych w pkt 1 ustaw w zakresie odnoszącym się do czasu po wejściu ich w życie, to jest po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, nie są niezgodne z art. 1 i art. 7 przepisów konstytucyjnych w mocy przez art. 77 wymienionej wyżej Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.
3. Wymienione przepisy powołanych w pkt 1 ustaw nie są niezgodne z art. 3 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez art. 77 cyt. Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., skoro dochowanie trybu przewidzianego w art. 19 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych /Dz.U. nr 55 poz. 234/ spowodowałoby naruszenie konstytucyjnego obowiązku sporządzania projektu budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego.
1. Zasada niedziałania prawa wstecz stanowiła wielokrotnie przedmiot rozważań Trybunału Konstytucyjnego. TK wypowiadał się o jej znaczeniu, jako istotnym składniku konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego. W przypomnianym wyżej orzeczeniu /K 15/91 - OTK 1991 poz. / - TK wyjaśnił, że ustawa działa z mocą wsteczną, kiedy początek jej stosowania ustalony został na czas wcześniejszy aniżeli ten, w którym ustawa stała się obowiązująca to jest, w którym została prawidłowo ogłoszona. Treścią zasady "lex retro non agit" jest bowiem zakaz nadawania prawu mocy wstecznej. Zakaz ten, dotyczy zwłaszcza przepisów normujących prawa i obowiązki obywateli, jeżeli prowadzi to do pogorszenia ich sytuacji w stosunku do stanu poprzedniego. Przyjmując tę zasadę za podstawę porządku prawnego, TK nie wyklucza jednak możliwości odstąpienia od niej w szczególnie uzasadnionych okolicznościach. W rozpatrywanej sprawie zakwestionowanym przez Wnioskodawców przepisom, prawodawca nadał moc od terminu wcześniejszego aniżeli dzień wejścia ich w życie, to jest dzień ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Ustawa budżetowa na rok 1992 r. z dnia 5 czerwca 1992 r. /Dz.U. nr 50 poz. 229/ weszła w życie w dniu 29 czerwca 1992 r., lecz m.in. w zaskarżonej części nabrała mocy prawnej od 1 kwietnia 1992 r. /art. 37 pkt 1 cytowanej ustawy budżetowej/.
Podobnie zakwestionowana przez wnioskodawców ustawa z 25 stycznia 1992 r. o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r. /Dz.U. nr 21 poz. 83/ weszła w życie w dniu 10 marca 1992 r., ale w art. 21 ustawodawca nadał jej moc wsteczną od 1 stycznia 1992 r. Również powołana przez Wnioskodawców ustawa z dnia 25 stycznia 1992 r. o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do 31 marca 1992 r. /Dz.U. nr 19 poz. 77/ weszła w życie dnia 6 marca 1992 r., lecz w art. 18 nadano jej moc prawną od 1 stycznia 1992 r. Nie ma więc wątpliwości, że cytowane wyżej ustawy naruszyły zasadę niedziałania prawa wstecz.
2. TK uznał ponadto, że kwestionowane przez Wnioskodawców przepisy, działając z mocą wsteczną, są niezgodne także z art. 7 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez Ustawę Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. w części odnoszącej się do ochrony własności osobistej. Zaskarżone przepisy ustawy, znosząc z mocą wsteczną indeksację wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej, zniosły w konsekwencji zaistniałe już prawo do zwaloryzowanego wynagrodzenia tych pracowników. Prawo do zwaloryzowanego wynagrodzenia przed wejściem w życie kwestionowanych przez Wnioskodawców przepisów, jako składnik własności osobistej, korzystało z ochrony, jakiej udziela art. 7 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych.
Również, gdy chodzi o zasadę ochrony praw słusznie nabytych - TK podtrzymywał swoje stanowisko zawarte w powołanym wyżej orzeczeniu z dnia 29 stycznia 1992 r. /K 15/91 - OTK 1991 poz. /. W orzeczeniu tym, podobnie jak w kilku innych, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że omawiana zasada nie ma charakteru absolutnego i że możliwe jest odejście od niej w szczególnie uzasadnionych okolicznościach. Mówiąc o szczególnych okolicznościach na tle sprawy K 15/91, TK zwrócił uwagę, że chodzi o sytuacje nadzwyczaj wyjątkowe, gdy ze względów obiektywnych istnieje potrzeba dania pierwszeństwa określonej wartości chronionej, znajdującej swoje oparcie w Konstytucji. W ocenie TK nie można wykluczyć, iż np. drastyczne załamanie się równowagi budżetowej może stanowić podstawę ograniczenia, a nawet przejściowego zniesienia indeksacji wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej. Może to jednak nastąpić z zachowaniem określonych warunków. TK podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko, w którym wyraził pogląd, że ograniczenie bądź przejściowe zniesienie indeksacji nie powinno prowadzić do niesprawiedliwego rozłożenia na poszczególne grupy zawodowe dolegliwości z tytułu recesji gospodarczej i załamania się równowagi budżetowej.