Przepisy art. 25 ust. 3 i 4, art. 30, art. 37, art. 39 i art. 55 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora /Dz.U. nr 73 poz. 350 ze zm./ - są zgodne z art. 1 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. Nr 84 poz. 426 ze zm./.
Problematyka kwestionowanej ustawy dotyczy m.in. istotnej materii konstytucyjnej - zasady incompatibilitatis, tzn. niepołączalności mandatu parlamentarnego z określonymi funkcjami i stanowiskami państwowymi oraz zakazu podejmowania bądź wykonywania określonych rodzajów działalności.
Obowiązujące unormowanie tej zasady zawarte jest w dwóch przepisach Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.:
w art. 2 ust. 1, statuującym m.in. w stosunku do posłów i senatorów zakaz prowadzenia działalności nie dającej się pogodzić ze sprawowaniem mandatu, w zakresie i pod rygorami określonymi w ustawie /niepołączalność materialna/, oraz w art. 8, wprowadzającym zakaz łączenia mandatu parlamentarnego z ośmioma enumeratywnie wymienionymi funkcjami i stanowiskami /niepołączalność formalna/.
Komentatorzy wskazanych przepisów słusznie dostrzegają, iż są one wyrazem ważnej dla państw demokratycznych idei sprawowania funkcji państwowych jako spełniania swoistej służby społecznej, dającej przede wszystkim satysfakcję moralną i obywatelską, a nie traktowanej jako źródło znaczących korzyści osobistych, w tym materialnych. Pełnienie nobilitującej służby rzutować musi na wszystkie sfery życia danej osoby /poza sferą ściśle osobistą/; jej zachowanie powinno licować ze sprawowaną funkcją publiczną, co dotyczy przede wszystkim podejmowania zajęć zarobkowych, przynoszących dochód. Zakaz wynikający z art. 2 ust. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. stanowi gwarancję praworządności, zapobiegającą nadużywaniu stanowisk publicznych do osiągania korzyści osobistych lub politycznych /por. komentarz P. Sarneckiego do art. 2 [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1995, str. 2 i 5/.
Według podobnego poglądu, celem instytucji normujących zasady niepołączalności mandatu parlamentarnego z określonymi funkcjami i rodzajami działalności jest stworzenie gwarancji niezależności parlamentarzystów w wykonywaniu mandatu, eliminowanie zjawisk korupcyjnych i sytuacji konfliktu interesów, a więc także - ochrona zasady podziału władz. Szczegółowe uregulowania niepołączalności /ustawowe/ podlegają ocenie z punktu widzenia realizacji tych ogólnych zasad i wartości konstytucyjnych /komentarz do art. 8 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., op.cit., str. 1-2/.
Określenie granic zakazu sformułowanego w art. 2 ust. 1 powołanej Ustawy Konstytucyjnej czyli konsekwencji ich przekroczenia, zgodnie z zapowiedzią konstytucyjną tego przepisu odesłane zostało do unormowania ustawowego. Jedną z tych ustaw, normujących przedmiotowe zagadnienie, jest ustawa z dnia 5 czerwca 1992 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne /Dz.U. nr 56 poz. 274/.
Trybunał Konstytucyjny ustalając powszechnie obowiązującą wykładnię jej przepisów /uchwała z dnia 13 kwietnia 1994 r. W 2/94 - OTK 1994, cz. I, poz. 21/, kierował się ogólną regułą interpretacyjną, zakazującą rozszerzającej interpretacji przepisów ograniczających prawa i wolności obywatela, ale zezwalającą na takie ograniczenia na podstawie innych norm, zasad i wartości konstytucyjnych.