Nieprzyznanie uprawnień kombatantom i represjonowanym na mocy art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych oraz okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 75 ze zm./ osobom spoza struktur Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, które nie wykonywały zadań związanych ze zwalczaniem organizacji niepodległościowych i osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej jest niezgodne z zasadą równości wobec prawa wyrażoną w art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426/.
Pojęcie "aparat bezpieczeństwa publicznego", zgodnie z przyjętą wykładnią wyrażoną w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1992 r. /II UZP 7/91 - OSNAPU 1992 z. 10 poz. 174/, podzielana przez TK, oznacza wszystkie jednostki organizacyjne kolejno w Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, Komitecie Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.
Pojęcie zatrudnienia, z braku definicji zawartej w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach (...), należy rozumieć tak, jak stanowi o tym prawo pracy, a więc znaczy ono pozostawanie w stosunku pracy zarówno na podstawie umowy o pracę jak i na innych podstawach /mianowania, powołania/. Taką interpretację zwrotu "zatrudnienia" przyjął także TK w sprawie W 17/92 stwierdzając, że "na gruncie reguł znaczeniowych języka polskiego słowa "zatrudnienie" używa się (...) dla określenia sytuacji związanych z wykonywaniem stałej pracy za równie regularnym wynagrodzeniem". Również przedstawiona wykładnia pojęcia "zatrudnienie" użytego w art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy o kombatantach (...) jest zgodna z wykładnią przyjętą przez Sąd Najwyższy w powołanej wyżej uchwale.
Współpraca z organami represji nastawionymi na zwalczanie polskich ruchów niepodległościowych musi być oceniona negatywnie i to bez względu na to o jakie stanowiska i jaki charakter zatrudnienia w tych organach chodzi. Dotyczy to zarówno aparatu represji w Polsce. Samo więc kryterium wyłączenia z grona osób, którym należą się szczególne uprawnienia, tych którzy współpracowali z aparatem represji nastawionym na zwalczanie ruchów niepodległościowych należy uznać za trafne i nienaruszające zasady sprawiedliwości. TK uznał jednak, że rację ma Wnioskodawca w tym zakresie, w jakim podnosi, że przepis art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ujęty został wadliwie. Przepis ten nie jest bowiem sformułowany odpowiednio do wskazanego wyżej kryterium aksjologicznego. Obejmuje swoim zakresem także, te osoby, które były zatrudnione w jednostkach służących dobru społecznemu. Do takich jednostek zaliczyć trzeba służby MO zajmujące się utrzymaniem porządku, zwalczaniem przestępstw, ochroną bezpieczeństwa obywateli. Jednostkami, które wypełniały wyżej wskazane kryterium aksjologiczne i które mogą być zaliczone do "komunistycznego aparatu represji w Polsce" były struktury Urzędów Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej.
Zaliczanie do tej samej grupy, z punktu widzenia przyjętego kryterium aksjologicznego, osób zatrudnionych w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa lub Informacji Wojskowej oraz osób spoza tych struktur, które nie wykonywały zadań związanych ze zwalczaniem organizacji niepodległościowych i osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej nie jest zgodne z konstytucyjną zasadą równości. Pozbawienie szczególnych uprawnień kombatanckich osób spoza struktur komunistycznego aparatu represji, które nie wykonywały także, działając w innych strukturach aparatu bezpieczeństwa publicznego, zadań związanych z komunistycznym aparatem represji jest niesprawiedliwym traktowaniem w taki sam sposób osób istotnie różniących się z punktu widzenia przyjętego kryterium.
Ustalenie niezgodności art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach (...) z art. 67 ust. 2 powołanych przepisów konstytucyjnych powoduje także niezgodność tego przepisu z art. 26 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Natomiast brak jest jakiegokolwiek związku zakwestionowanego przez Wnioskodawcę przepisu z powołanym we wniosku, jako podstawą oceny, art. 7 Karty Narodów Zjednoczonych. Wnioskodawcy chodziło zapewne o art. 7 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, z którym to przepisem art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ocenianej ustawy jest niezgodny. Trybunał nie podzielił stanowiska Wnioskodawcy, że kwestionowany przepis jest sprzeczny także z art. 15 ust. 1 powołanego wyżej Paktu oraz art. 7 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Przepisy te formułują zasadę nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori, która to zasada nie ma w tej sprawie zastosowania.
Nieprzyznanie szczególnych uprawnień w znaczeniu art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy o kombatantach (...) nie może być utożsamiane z odpowiedzialnością karną i wymiarem kary sądowej.