Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, Ewidencja ludności
Tezy

1. Art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji /Dz.U. nr 44 poz. 202; zm. Dz.U. 1994 nr 84 poz. 385/ w zakresie, w jakim pozbawia uprawnienia do uzyskania powszechnych świadectw udziałowych obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy stale przebywają na terytorium kraju, lecz nie są zameldowani na pobyt stały, jest niezgodny z art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy przez art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426 ze zm./ przez to, że bez należytego uzasadnienia zróżnicował uprawnienia osób stale zamieszkujących w kraju; tym samym art. 31 ust. 1 powyższej ustawy jest też niezgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych.

2. Art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji /Dz.U. nr 44 poz. 202; zm. Dz.U. 1994 nr 84 poz. 385/ w zakresie, w jakim pozbawia uprawnienia do uzyskania powszechnych świadectw udziałowych obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy nie mieli ukończonych 18 lat w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego rok emisji świadectw udziałowych jest zgodny z art. 1 i art. 67 ust. 2 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych.

Uzasadnienie strona 1/6

Zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia na wstępie jest charakter prawa do powszechnego świadectwa udziałowego, tak jak ukształtowała go ustawa z dnia 30 kwietnia 1993 r., a w szczególności jej art. 31. Poza rozważaniami Trybunału pozostaje natomiast regulacja rekompensacyjnych świadectw udziałowych /art. 30 ustawy/.

Wyjaśnienie to jest o tyle istotne, że jedna z podstawowych tez Ministra Przekształceń Własnościowych opiera się na założeniu, że prawo do świadectw udziałowych ma charakter cywilnoprawny i jest pozbawione bezpośredniego związku z konstytucyjną zasadą równości obywateli. Trybunał Konstytucyjny uważa tę tezę za błędną.

Trafnie wskazuje Minister Przekształceń Własnościowych, że ani konstytucja ani żaden inny akt prawny nie nakładają na Państwo obowiązku przeprowadzenia powszechnego uwłaszczenia, rozumianego jako zbycie przez Państwo mienia państwowego na rzecz obywateli. Zarówno samo podjęcie decyzji w tej materii, jak i wybór jednego z możliwych wariantów powszechnej prywatyzacji jest sprawą parlamentu. "Ocena trafności przyjętych rozwiązań prawnych nie należy do Trybunału Konstytucyjnego. Obowiązek wyboru najbardziej trafnych rozstrzygnięć spoczywa na parlamencie, który ponosi odpowiedzialność polityczną przed wyborcami za sposób wykorzystywania kompetencji prawotwórczych" /orzeczenie z dnia 20 listopada 1995 r. K 23/95 - OTK 19 poz. /.

Jeżeli jednak parlament uznał za potrzebne przeprowadzenie powszechnej prywatyzacji i dokonał wyboru wariantu jej przeprowadzenia, to prawne ujęcie tego procesu musi być dokonane w sposób zgodny z wszystkimi normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi, a dochowanie owej zgodności podlega kontroli ze strony Trybunału Konstytucyjnego.

Charakter prawny świadectwa udziałowego polega na tym, że jest ono papierem wartościowym na okaziciela /w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych/ i reprezentuje prawa majątkowe określone w dalszych postanowieniach ustawy o NFI /art. 29 ust. 1 ustawy o NFI/. Można więc zgodzić się z tezą, że prawa wynikające ze świadectwa udziałowego muszą być rozpatrywane przede wszystkim w płaszczyźnie cywilnoprawnej.

Przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego nie jest jednak ukształtowanie praw wynikających ze świadectwa udziałowego, a ukształtowanie prawa do świadectwa udziałowego, rozumianego jako uprawnienie obywatela do nabycia tego świadectwa od Skarbu Państwa. Uprawnienie to wykazuje szereg cech właściwych prawu publicznemu: ma ono charakter powszechny, ustalenie istnienia tego uprawnienia należy do organów samorządu terytorialnego, dokonywane jest w formie decyzji i podlega kontroli sądowej.

Prawo do otrzymania świadectwa udziałowego jest niezbywalne i nie podlega dziedziczeniu /art. 34 ust. 1 ustawy o NFI/, podczas gdy nie ma ograniczeń w przenoszeniu własności już otrzymanych świadectw udziałowych. Tym samym, prawo do świadectwa udziałowego musi być traktowane przede wszystkim w kategoriach publicznoprawnych, jako jedno z uprawnień obywatela, któremu odpowiada obowiązek Państwa do umożliwienia każdemu uprawnionemu nabycia powszechnego świadectwa udziałowego. Źródłem tego prawa jest ustawa zwykła - nie ma podstaw, by w konstytucji dopatrywać się nakazu jego ustanowienia przez ustawodawcę. Skoro jednak ustawodawca uznał za celowe ustanowienie prawa obywateli do otrzymania świadectw udziałowych, to ukształtowanie zakresu tego uprawnienia musi pozostawać w zgodzie m.in. z konstytucyjną zasadą równości obywateli wobec prawa.

Strona 1/6