Cudzoziemcy, Administracyjne postępowanie, Straż graniczna
Tezy

1. Art. 15 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach jest niezgodny z art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Art. 16 ust. 1 i ust. 2 w związku z ust. 3 ustawy o cudzoziemcach jest niezgodny z art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Art. 15 ust. 4, art. 16 ust. 1 i art. 18 ustawy o cudzoziemcach nie są zgodne z art. 87 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uzasadnienie strona 1/10

Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył przede wszystkim problem zakresu podmiotowego konstytucyjnych przepisów odnoszących się do praw i wolności obywatelskich. Rozstrzygnięcia wymagała w szczególności kwestia, czy przepisy te odnoszą się tylko do obywateli polskich czy też również do obywateli państw obcych. Należało bowiem odpowiedzieć na pytanie, czy zaskarżone przepisy ustawy o cudzoziemcach mogą być przez Trybunał Konstytucyjny oceniane z punktu widzenia zachowania ich zgodności z przepisami Konstytucji RP, tak samo jak gdyby dotyczyły obywateli państwa polskiego. W kwestii tej Trybunał uznał, że w państwie demokratycznym konstytucyjne przepisy dotyczące praw obywatelskich, z wyjątkiem pewnych praw o czysto politycznym charakterze, jak np. prawa wyborcze, dotyczą również cudzoziemców. Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich, iż w szczególności określone w Konstytucji gwarancje poszanowania wolności osobistych odnosić należy do cudzoziemców. W sprawie tej Trybunał rozpatrywał postanowienia rozdziału 8 Konstytucji w świetle jej artykułu pierwszego, jako jedną z podstawowych norm interpretacyjnych. Trybunał zwrócił również uwagę, iż tendencja do obejmowania prawami i wolnościami zawartymi w konstytucji nie tylko obywateli własnego państwa, jest coraz powszechniejsza w krajach demokratycznych. Znamienna jest też w tym zakresie ewolucja poglądów nauki prawa konstytucyjnego od poglądów dawnych, dopuszczających jedynie uzależnioną od woli państwa, możliwość korzystania przez cudzoziemca z praw przysługujących obywatelowi, po powszechnie przyjęte poglądy doktryny współczesnej, oparte o międzynarodowe standardy praw człowieka i wskazujące wręcz na obowiązek państwa gwarantowania praw, szczególnie zaś wolności osobistych wszystkim, nie tylko obywatelom /por. np. pracę Z. Kędzi odwołujące się do aksjologicznych założeń tych praw, zobowiązań międzynarodowych a także polskiej tradycji ustrojowej w postaci art. 95 ust. 2 konstytucji marcowej zob. też, gdy chodzi o piśmiennictwo obce "Cahiers d,Etudes Constitutionnelles et Politiques de Montpellier" 1990 Nr 3 str. 22 i 183 tamże cyt. obszernie literatura i orzecznictwo konstytucyjne/.

Potwierdzeniem rozumienia przez współczesnego ustawodawcę zakresu podmiotowego praw obywatelskich jest też nowelizacja ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich z dnia 24 sierpnia 1991 r. /Dz.U. nr 83 poz. 371/ przewidująca rozszerzenie właściwości Rzecznika na przysługujące cudzoziemcowi w Polsce prawa i wolności. Tak więc Trybunał Konstytucyjny uznał, iż do przepisów prawa odnoszących się do cudzoziemców mają zastosowanie postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał Konstytucyjny po dokonaniu analizy tekstów aktów prawnych, które dotyczą rozpatrywanej sprawy, a w szczególności kwestionowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich przepisów ustawy o cudzoziemcach wprowadzonych jej nowelizacją z dnia 19 września 1991 r., jak również związanych z rozpatrywaną sprawą przepisów ustaw o Policji i o Straży Granicznej, przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i Kodeksu postępowania karnego - poczynił ustalenia co do stanu prawnego jaki wprowadziły zaskarżone przepisy ustawy o cudzoziemcach. Wprowadziły one do obowiązującego stanu prawnego trzy nowe instytucje, których ocena daje pełną podstawę do ich kwalifikacji jako form pozbawienia wolności. Instytucje te - wyznaczenie cudzoziemcowi miejsca przymusowego pobytu w strzeżonym ośrodku, zatrzymanie, na czas do 48 godzin oraz areszt w celu wydalenia związane z wydaleniem cudzoziemca, mają służyć w intencji ustawodawcy zabezpieczeniu skuteczności tego wydalenia. Ich zastosowanie ma nastąpić po podjęciu decyzji o wydaleniu, a decyzje o ich podjęciu wydawane są równocześnie z decyzją o wydaleniu lub też po jej wydaniu. Przesłanką wydania decyzji o wyznaczeniu cudzoziemcowi miejsca przymusowego pobytu w strzeżonym ośrodku do czasu wykonania decyzji o wydaleniu, na okres nie dłuższy niż 90 dni jest "uzasadnione podejrzenie, że cudzoziemiec będzie uchylać się od wykonania decyzji o wydaleniu" /art. 15 ust. 4 ustawy/. Wyznaczenia cudzoziemcowi miejsca przymusowego pobytu dokonuje organ właściwy do wydania decyzji o wydaleniu /wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca - art. 21 ust. 1 ustawy/. Może tego dokonać bądź w samej decyzji o wydaleniu, bądź w decyzji odrębnej. Decyzja wydawana jest po uprzednim zasięgnięciu opinii właściwego komendanta wojewódzkiego Policji lub na jego wniosek, bądź też na wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej /art. 21 ust. 2 ustawy/.

Strona 1/10